Ruhiy Kamolot sirlari

Kishining ruhiy kamolotga yetishi dastlab tan tarbiyasidan boshlanadi. Tan chiniqtirilsa, ortiqcha yog'lar, turli chiqindi-yu tuzlardan xoli bulsa odam o'zini yengil his qila boshlaydi. Mana shu uyg’onish davriga katta ahamiyat berganlar. Ular g'oyasida tan tarbiyasi muqaddas ish.Yog’ degani nima o'zi? Yog’ so'zi qadimgi hind tilida ittifoq, birlashuv, aloqa,jamlanish, rivojlanish kabi maʻnolarni anglatgan.Uni «ish, harakat», deb ham tarjima qilganlar bo'ldi. O'zimizda hind, jo'gilari deb atay boshladilar. Ularning g'ayritabiiy, mo’jizaviy amallari nomlarini ham rang-baranglashtirib yuborgan. Yog’larning asosiy maqsadi tanani ruh darajasidagi tanga aylanishdan iborat. Nafaqat tan, hattoki ong, tafakkurni ham muqaddas ezgulik sari yo'naltirishgan.Ulardagi barcha ilmu amal tabiiylikdan kelib chiqadi. Taʻbir joiz bo'lsa yog’ bu- buyuk intilish yoxud muqaddas ishlov degani. Ular xuddi haykaltaroshlardek mehnat qiladilar. Tan-u tafakkurlariga hamisha ishlov berib borishadi. Tanlari shu qadar pishib yetiladiki, hatto ilon, chayon kabi gazandalar chaqsa ham taʻsir qilmay qo'yadi. Ularning ruhi fazoviylashgan, yaʻni tanada bemalol chiqib va yana qaytadan tanga bemalol qaytib kiraveradi. O'z ichki olami bilan tashqi olam aloqasini mustahkamlaydi. Fazodagi sirli voqealar shohidi bo'ladi. Nafaqat hind yog’lari, balki ruxi kamol topgan bizning dindagi, mazhabdagi ko’p avliyo-anbiyolar shu kabi xislatlarga ega bo'lishgan. Misol tariqasida Boborahim Mashrabni olib karaylik. U suv ostida erkin harakatlangan, hatto suv ostidan ovoz chiqara olgan, cho'lda ketaturib haj safariga otlangan kishilarga ikki qo'lini yuqoriga ko'tarib, boshi uzra Makkai Mukarramani ko'rsatgan.Bu darajaga Mashrab osonlikcha erishgan deb o’ylaysizmi? Yoxud Jaloliddin Rumiyning ustozi Shamsiddin Tabriziy bejizga shogirdini ikki yil och-nahor tashlab, unga shaharning barcha hojatxonalarini kunda tozalab turasan», deb buyurmagan bo'lsa kerak. Ochlik, azobu uqubatning ruhga qandaydir quvvat bag'ishlovchi tomoni bo'lsa kerakki, Tabriziy shu uslubni qo'llagan.Ochlik nafaqat ong, ruh va tafakkurni charxlabgina qolmay, balki tandan ortiqcha yog'u har xil tuzlarni ham chiqarib tashlagan. Shuning uchun xam yog’lar tanga ishlov berishni muqaddas ish deb bilishadi. Ular sochdan to tirnoqqacha mukammal ishlov berish usullarini uzok yillik tajribalaridan kelib chiqqan holda ishlab chiqishgan. Ular uchun harakatlanmaydigan aʻzo yo'q. Nafas yo'llari, ko'z, quloq va ichki aʻzolar uchun ham maxsus mashqlar to'plami mavjud. Mashqlarni dastlab ochlikdan boshlashadi. Chunki yuqorida aytganimizdek, ochlik tanni tozalashdan tashqari tafakkurni ham charxlaydi, kishiga iroda baxsh etadi. Ochlik - bu ham bir san’atdir. Bu san’atni o'rganish uchun kishi to'g'ri ovqatlanishni, ishlashni hamda dam olishni tartibga solishi lozim. Ovqatlanish hamma gap shunda. Ayniqsa, oldiga kelganini katta-katta yeb o'rgangan bizning xalqimiz uchun bu juda muhim masala. Husn og’izdan kiradi deb bejizga aytishmagan. Qay vaqtda va qanday ovqatlanish kerak degan savolga jo'yali javob topish qiyin. Misol; Ertalabki nonushta kerakmi? Nahorda ovqatlangingiz keladimi? Yo'q! Albatta, yo'q-da. Lekin biz nonushta qilib o'rganganmiz. Bu bizning zararli odatlarimizdan biri. Gohida nahorda tamaddi qilib olish yodimizdan ko'tariladi. Ajabki, och qolmaymiz. Qay tanga o'zimizni yengil qilamiz. Chunki biz o'sha kun tuni bilan dam olib yotgan tanimizga ortiqcha yuk yuklamagan bo'lamiz. Ertalab ovqatlanish o'rniga tanimizni yengil harakatlar bilan ishga tushirishimiz va ish faoliyatini kuchaytirishimiz lozim. " Uyg'ongan tan ozuqadan emas, xarakatdan quvvat oladi. Shuning uchun ham nahorda bizda ishtaha bo'lmaydi. Soat o'nlarga borib bir dona olma yeb olsangiz shuning o'zi kifoya. Eskilarda shunday gap bor; «Nahorda olma e, olma bo'lmasa uch marta olma, olma, olma, deb qo'y. Bu gapda jon bor. Birinchidan olma yurakka kuch-quvvat bag'ishlasa, ikkinchidan undagi temir moddasi mador bag'ishlaydi. Tushda yaxshilab tamaddi qilib oling, faqat meʻyorida. Kechki ovqat esa o'zingizga havola. Yemasangiz zarar qilmaysiz. Yesangiz tez xazm bo'ladigan yengil taomlardan isteʻmol qiling. Qanday ovqtlanish kerak? Yog’lar «qattiq narsani ichish, suyuqlikni chaynash kerak», deyishadi. Nonni shunday chaynangki, luqma so'lagingizga qo'shilib ichsa bo'ladigan holga kelsin. Yog’lar luqmani kamida qirq marta chaynashadi. Ular suyuqlikni ham chaynashadi. Suv yoki sutni chaynash shartmikin deyishingiz mumkin. Bir qultum suvni chaynab, so’ng bir yutib ko'ringchi, u tomog'ingizdan yengilgina o'tib ketadi. Shunday yutganingizda esa suv bo'g'zingizdan og'ir o'tadi. Tomoqdan og'ir o'tgan suyuqlik ham, yaxshi chaynalmagan yaʻni biz ikki yamlab bir yutgan luqma ham yaxshi hazm bo'lmaydi. To'liq hazm bo'lmagan ozuqalar tanimizda ortiqcha yog', tuzlarning yig'ilib qolishiga sabab bo'ladi. Qorinning chiqib ketishi, buyrakda tosh paydo bo'lishi, quloq shang'ilashi, bosh og'rishi va hokazolar hazm bo'lmagan ozuqalardan paydo bo'ladi va bizlar sog'lig'imizdan nolib yuramiz. Bu azoblardan qutilishning birdan-bir yo'li ochlikdir. Axir oshqozon, ichak, buyrak, yuraklar ham dam olishi kerak-da. Ular betinim ishlash uchun yaratilmagan. Hech bo'lmaganda o'z dinimizdagi ro'zani tutib turishimiz kerak Ro'zani ham bilib tutish maqsadga muvofiq. Payg'abarimiz Muhammad alayhissalom birgina xurmo bilan ro'za tutgan bo'lsalar, ummatlari yaxshilab qorin to'ydirish evaziga ro'zadorlar Ro’za koni foyda. Lekin men ko'pgina ro'zadorlarni ko'rib ular holiga achinganman. Ular ro'zaning mohiyatini tushunmagan holda tutayotganlardir. Kech kirishirishi bilan qorinni qappaytirib olishadi. Va yana nahorda och qolishdan qo'rqib qorin tashvishiga tushadilar. Oqibatda tunda tan yaxshi dam ololmaydi. Ortiqcha qiynaladi. Bunday Ro’zador bulgandan bo'lmagan yaxshi. Ro'zador, juda oz miqdorda yengilgina tamaddi qilishi kerak. Yog’lar ochlikni faqatgina suv bilan tutadilar. Ochlik tanadagi kasalliklarni haydaydi. Hayvonlarni kuzatsangiz, kasal vaqtida xech narsa yemay qo'yishadi va tezda tuzalib ketishadi.. Biz insonlarda buning teskarisi. Kasal odamning ishtahasi bulmaydi, u tabiiy ravishda ochlikka muhtoj bo'ladi. Bizlar esa bu holni tushunmaymiz, kasalxonaga kasal ko’rgani borsak, bozordan tanqis meva-chevalaru, kaboblar olib boramiz, va o'zimizcha savob ish qilgan bo’lamiz. Bilmaymizki, tuzalayotgan kasal holini og'ir lashtirib qaytayotganimizni.