Sizga havas qilib… (Hulkar Olimjonovaga to’yxat)
Xulkar opajon! Ertaga taval- lud kuningiz. Tabriklaymiz! Bu kutlug kunda sizni tabrik- laguvchilar ham biz kabi qay fa- zilatingizni oldin aytishga shoshib kiynalishlari aniq! Chunki Sizga toʼyxat yozishga oʼtir- dim-u, dilim kuylab ketdi: "Koshi yosinmu deyin, koʼzi karosinmu deyin..." Siz haqingizda gap ketganda kishi- lar: "...Hamid Olimjon va Zul- fiyaxonimning qizi... Mavlono Oybek va Zarifaxonimning ke- lini.... Omon Toshmuhammedov- dek talabchan olimning suyukli rafiqasi... Hamisha yuksaklikka intilgan olima... Jon fido opa... Fidoiy ona... Suyukli bu- Vijon", degan sifatlarni ham albatta qoʼshib oʼtishadi. Onaga kuvvat qizligingiznimu deyin...
Biz sizni esimizni ancha ta- nib olganda, Zulfiyaxonim qanot- lari, demakki panohlariga kir- ganimizda taniganmiz. Biz "Zulfiyaxonim qizlari" hamma- miz birdek sizga havasimiz ke- lardi, sizga oʼxshashga, sizdek il- tifotli, nazokatli, muloyim soʼz, serbilim, kitob desa - kuzi nur- lanadigan, sheʼriyat desa - qal- bi mavjlanadigan boʼlgimiz ke- lardi. Sizga intilganimiz sari siz yana yuksalib borardingiz. Sizdagi bu oʼsishning zamini tinmay izlanishingizda, hayotda ota-onangiz shuhrati soyasida kolibgina ketmay, unga loyik, anikrogi, munosib boʼlishga as- toydil intilishingizda ekan..... Xotirangizning oʼtkirligiga, oʼzlarining, Hamid Olimjon- ning, Oybek domla va boshqa koʼp shoirlarning sheʼrlarini yod bilishingizni gapirardilar. Biz ham koʼp xislatlaringizni oʼzimizga yuqtirgimiz kelardi... Inson shaʼniga noloyiq ish- lardan tiyilishga Zulfiyaxonim hamisha namuna edilar! Аyollik- ning nozik tomonlarini, inso- niy iltifot, mulozamat, mada- niyat, mehmondoʼstlik, kiyinish, oʼzni tutish darsini sizlardan oʼrganganimiz ham rost.... Zukko olimaligingiznimu deyin...
Xulkar opa, yarim asrlik umrin- giz universitetda talabalik, aspirantlik, oʼqituvchilik, oli- malik bilan oʼtdi. Аytishgagina oson-yarim asr... Lekin bu yil- lar oʼz ichiga qancha ishlar, voqea- lar, qancha topish va yoʼqotishlar- ni oladi! Shu yillar va yoʼllar- da topganlaringiz qancha, bir- | bir yoʼqotganlaringiz qancha.... Siz fan nomzodligiga disser- tatsiya yoklaganingizda u kishining kizlari boʼlsangiz ham, Zulfiya opamlarning bir ajib hayrat va hayajon bilan deganlari hamon esimda: "Mavzusi biram qiyin! Shoirlarning oʼzlari ham qachon qanday sheʼr yozishlarini bil- masalar kerak. Hulkar opangiz dissertatsiyasini Mirtemir aka, Shayx akalarga oʼxshash necha-necha zabardast shoirlar bilan qayta- qayta suhbatlashib, ijodkorning biron asarni niyat qilishidan to shu niyat ijro etilgungacha boʼlgan murakkab jarayonni yori- tishga bagʼishladi..."
Oʼqituvchilikni farahli kasb deb bilardingiz. Аdabiyotni sirli olam deb bu dargohga kelganlarga uning sehrlarini, adiblarning ijodiy jarayonla- rini ochib berishdan dilingiz ravshan tortardi. Аdabiyotdagi oltmishinchi yillar koʼtarinki- ligi adabiy tahlilga ham epkin shamolini esgan bir payt edi oʼshanda. Аna shu koʼtarinkilik bilan ishga shoʼngʼib ketdingiz... Biz bilgan Zulfiyaxonim umr buyi ayolni ulugʼlab keldilar, ayol ruhining qudrati, imkoni- yatlari cheksizligiga hayratla- nib yashadilar. Аna shu hayrat- lari umr shomida ham soʼnish bilmagani uchun, soʼnggi nafas- gacha ijodiy koʼtarilish, ijodiy yuksalishda boʼldilar. Siz esa u kishining yonida boʼldingiz. Dil- da yigilgan dardni toʼkib so- lishga, "ogir bulutdek bir yogib olishga" oʼzlarida qudrat topish- lariga, eng yuqori pardadagi soʼzlarni dil tubidan igna bi- lan sugirib olishlariga nafa- | kat guvox, kuvvat ham boʼldingiz. Ibratli kelinliginimu deyin...
Аyni paytda toʼrt farzandning onasi, katta olimning umr yoʼldoshi, ostonasidan kecha-kun- duz ijodkorlar arimaydigan buyuk adib va buyuk olimaning kelini... - edingiz. Toʼrt farzandning-ku onalarga in- jiqligi, har talabaning ijro- sida besabrligi maʼlum nar- sa va bu tabiiy ham. Аmmo at- rofdagi kattalarning, aytish kerakki, oʼzbek adabiyoti va fa- nida betakror shaxslarning ham yumshoq qilib aytganda "oʼziga yarasha feʼl-atvori"ga dosh be- rish, undan ortib, ilmda oʼz soʼzini aytish.... Bizning avlod universitetga kirish uchun ta- rixdan sochlari jingalak, qarashlari Oybekona teran domla - Omon Toshmuhamedovga imtihon topshirganmiz. Yashir- mayman, u kishining nihoyatda bilimdonligi-yu, shunga yarasha talabchanligi xususida talaba- larni oʼziga qarab yurishga chor- laydigan koʼp gaplar eshitgan- miz... U payti domlalar bizga faqat oʼz darslarinigina oʼrgatib kolmay, hayotga tiniq qarashni ham oʼrgatishardi. Universitetni biz oʼqishga kirgan yili bitirgan ekansiz. Demak, ikki-uch yillik kelin- siz. Esimda, bir kuni Subu- toy domla (Olloh u kishidan rozi boʼlsin!) balki talaba- larning charchogʼini yozish uchun Darsdan chekinibmi, yoki ay- rim "kattakonlar"ning olif- ta kizlariga tekkizibmi, Oy- bek domlanikiga borganlari- da, koʼcha derazalariga baland narvon koʼyib, fartuk bogʼlab, oyna yuvayotgan ayolni koʼrgan- larida xizmatkor boʼlsa kerak deb oʼylaganlarini, lekin bu siz domlaning kelinlari, talabaligingizda tirnoqla- ringizdan manikyur arimaydi- gan, shiringina yurishingiz bilan domlalarga erkagina boʼlib koʼringan, Zulfiyaxo- nimdek buyuk shoiraning yolgʼiz qiziligingizni bilib niho yatda hayratlanganlarini mehr bilan aytib bergan edilar... Holbuki, talaba Hulkar Olim- jonova ancha yayrab, uylariga necha marta borib yuradigan domlalarga erkalanib, nomi- ga oʼkib, nomiga ishlab yurish- lari ham mumkin edi! Buyuk- lar shuxrati ularni oʼz qano- tida kursdan-kursga oʼtkazib kuyishi, keyin ham nomiga mavzu olib, dissertatsiya yoklashi, lavozimdan-lavozimga oʼtkazib yurishi mumkin edi. Siz esa shunday odamlarga yaqin boʼlganingiz, muttasil ularning koʼnglini olib turi- shingiz kerakligi, sizni tez- kor boʼlishga va mazmunli yashashga chorladi. Hayotning har dami goʼzalligiga va buning kadriga yetmoqlik kerakligi- ga ishonch hosil qildingiz. Аt- rofdagilarga nigohingiz ti- niklashib borayotganini, bu- Tyuklarning bolasi boʼlsangiz xam, asli - Hulkar ekaningiz- ni tobora his qilardingiz. Oldda turgan ishlarnimu deyin