Savobga Yo’g’irilgan nur

"Bu xayot dargohida har kim omonatdir,
Vale "Men omonat!"-deb, xayot qasrin omonat qurmagum"
Jonibek Quvnoq.
O'zbek va tojik XX asr adabiyoti vakili ustoz Jonibek Quvnoq satrlari ibrat. Zero, odam bolasi borki, esini taniganidan boshlab yer uzra omonat ekanligini biladi, yosh o'tgan sari teranroq anglab, his etib boradi.
To’gri, dunyo-bevafo, boylig-u mavqe bebaho. Shundan bo'lsa kerak, qabrga qo'yilgan mayit haqida bor-yo'g'i bir og'iz: “Qanday odam edi?”- Deb so'raladi, xolos. Tobut ortidan kelgan jamoaning javobi Yaratganning huzurida marhum uchun ilk guvohlik bo'lar, balki...
Qadimdan: "Umringiz boqiy bo'lsin!",- deya duo qilinib kelinadi. Bu ham bir hikmat. Inson dunyo turguncha turmasligi aniq, lekin umri boqiylik yashalgan yillar bilan o'lchanmaydi. Odam umri qoldirilgan yaxshi nom evaziga boqiy bo'lishi kundek ravshan. Yaxshi nom boqiy umr insondan keyin qoladigan qo’shaloq farzandi, yozgan kitobi, qurdirgan imorati, qazdirgan arig'i bo'lar ekan. Shu omonat umrda mangulikka daxldor xayot qasrini barpo etish har kimning o'ziga bog'liq. Fizika-matematika fanlari doktori, professor Shoyusuf Xoshimov hayot bo'lganida bu yil 55 yoshga to'lar edi.
Ellik besh yosh! Shundan o'ttiz besh yilini ilmiy izlanishlarga sarf etgan, buyuk Al-Xorazmiy yaratgan fanning bugungi ravnaqiga o'z xissasini qo'shgan Shoyusuf aka ustoz sifatida o'ndan ortiq nomzodlik ishiga rahbarlik qildi. Yana yuzdan ortiq ilmiy maqolalari tolibi ilmlar uchun manba bo'ldi.
Marxum ustoz haqida ko'p hamda ko’p mulohazalar yozish imkoni mavjud. Ammo... domlani yaqindan tanigan bilganlar u kishidagi insoniy fazilatlardan kamtarlik xislatini alohida eslaydilar. Kamtar insonlar haqidagi mulohazalar ham imkon qadar kamtarona bo'lmog'i zarur. Shu nuqtai nazardan ham uzundan uzoq, ta’rif u tavsifga intilmadik. Faqat... bir jihat borki, yozmaslikning iloji yo'q. Domla Shoyusuf Xoshimov to'liq o'ttiz yil ishlagan O'zFA matematika instituti kadrlar bo'limidan berilgan xujjatda shunday bitik bor: "2001 yil 30 iyul. Vafot etganligi sababli..."
Professor 53 yil umr ko'rdi. Bevaqt va shafqatsiz ajal olimning iqtidorli, tanti maqsadlari bilan hisoblashmadi.
Shoyusuf Xoshimov nafaqat iqtidorli olim, balki kuyunchak oila boshi, farzandlariga mehribon ota, nabiralariga sevimli bobo xam edi. Shoyusuf aka hayotining so'nggi kuni 2001 yil 30 iyulni iliqlik bilan eslaydilar. O'sha kuni Shoyusuf aka ro'zgor tashvishi bahona jiyani Rustam, kenja qizi Shohidaxon va to'rt nafar nabira hamrohligida “Chorsu" bozoriga kelishadi. Mashinani to'xtash joyiga qo'yib, bozor kezadilar, ro'zg'or uchun xaridlar qiladilar. Mahsulotlar solingan sumkalarni Rustam mashina turgan joyiga olib ketadi. Narsalarni joylashtirib, qolganlarni kuta boshlaydi. Biroq, shu lahzalarda Shoyusuf akaning yurak xuruji tutgan, atrofga tumonat odam yig'ilgan. Rustam vaziyatni anglab, amakisini kasalxonaga zudlik bilan eltish zarurligini tushunadi. Mashina kalitini ko'rsatib, odamlardan yordam so'raydi. Shunda mutlaqo notanish yigit yig'ilganlar orasidan chikib, holsizlangan olimni 1-shahar kasalxonasiga olib boradi. Biroq... vaqt o'tgandi. Yana shu notanish odam bolalarni mashinaga o'tkazib, Shoyusuf akaning uyiga yo'l oladi. Manzilga yetib kelgach, bolalarni tushirib, mashina kalitini uy egalariga topshiradi va ... hatto ismini ham aytmay, o'z yo'liga ketadi. Shu yil 5 mart kuni Shoyusuf Xoshimovning yaqinlari yig’i- lishib, saxovatpesha notanish odam xaqida yana eslashadi. Aynan shu kuni professor Sh.Xoshimov hayot bo'lganida 55 yoshga to'lardi...
Marhumning yaqinlari 2001 yil 30 iyul kuni "Chorsu" bozori hududida o'z insoniy ko'magini ayamagan odamdan umrbod minnatdor ekanliklarini alohida taʻkidlashdi. Men esa, oramizda bunday samimiy, savobtalab hamyurtlarimiz ko'p ekanini o'ylab qoldim. Zero, professor Sh.Xoshimov bosib o'tgan xayot yo'lini ham savobga yo'g'rilgan umr, desam yanglishmayman aslo.