Muhabbat Yurakda bitadi

“Faqat ayollargina chinakamiga seva oladi”.
Gi de Mopassan
... Ozoda bilan sinfdosh edik. 25 o’quvchi, uch qator parta. O’rta qatorning uchinchi partasida men Asal bilan, orqamizda Ozoda Mu’tabar bilan o’tirardik.
Ozoda qosh-ko’zlari qop-qora, yuzida naq Kumushnikiga monand xoli bor, ko'hlikkina qiz edi. Chiroyliligi sabibmi, uning boshiga muhabbat savdosi ancha erta tushdi. 8- sinf qizlar burchak burchakda shivir-shivir qila boshlashadi. Bunday shivir-shivirlar meni ham juda-juda qiziqtirardi.
-Ey, muncha pichir-pichir qilasanlar, deyman katta tanaffusda hovlidagi skameykaga o’tirvolib bir-birining qulog’iga shivirlayotgan Sharifa bilan Muqaddasga.
-Klasskomdan sir berkitishma! Baribir bilvolaman.
- Ey, kitobingni o'qisan! labini buradi Sharifa.
- Aytmasang, aytma! Hali matemdan ko'chirtir deb qolarsan, - qo’l siltab to’rt tiyinlik pirojki sotayotgan «qo’ng’iz» mashina tomon yuguraman. Oltinchi soat matematika. Garchi bu fanni suymasamda, yomon baho olmaslik uchun xam yaxshi o’qirdim. Yusuf matematiklarning «shohi», Zakir uning o’ng qo’li, men esa chap qo’l vaziri. 25 boladan juda qiziqsa, beshtasi hisob darsiga qiziqadi, qolganlari ko’chiradi. Hatto «2»chilarimiz ham matemdan uy vazifasini «5»ga bajarib kelganini ko’rgan o'qituvchimiz dastlab fig’oni chiqib, bizlarg’a «1» qo’yib yurdi-yu, qarasa, ahvol o’sha-o’sha, keyin parvo qilmay qo’ydi.
Tanaffusda muk tushib «Anna Karenina»ni o'qiyotsam, kimdir yengimdan torta boshladi. Yon qatorda o’tiradigan Sharifa:
- Daftaringni berib tur, jon o’rtoq.
Kitobdan bosh ko’tarmay, qo’l siltadim.
- Zur yangilik aytaman. Anu kitobingdan zo'r! U yuragidagi havas, hayrat, vahimani qorishtirib shivirladi: - Ozoda 9-a dagi Yorqin bilan yurarkan!
Kulib yuboribman. Tavba, axir bu yangilikni men hammadan avval eshitgandim-da!
- Bor, daftarimni ol, kitobimning ichida. Sal xatoroq qilib ko’chir, domla yana bilib qolib manga “1” qo’ymasin.
***
Bahor. Yormozorimiz bu faslda go’zal qizday ochilib ketadi. Qishlogimizning ikki kokili Marg’ilonsoy bilan anhor qirg'oqlaridan toshib oqadi. Asri tollar popuk chiqarib, yashil yaproqlari bahor epkinida chappar uradi. Qirimizda biz bolalar nomini bilib-bilmaydigan ajab tonur chechaklar gullaydi. Va ana shu bahoriy shodliklar bilan birga qishloq xonadonlariga ipak qurti, degan tashvish kirib keladi. Biz bolalar sahar 5da uyqudan turib qurtlarga barg terib kelgani dalaga jo’nardik. Tutlar odamlarga bulib berilgan, egasi kurib qolmasin degan hadikda atrofga alanglab barg teryapmiz. Shu payt tutzor ostida Ozoda ko’rinadi.
- O’rtoq, baqa keling, manu tutlar pastrok ekan, chaqiradi u meni. Ukamni tutzor boshida qoldirib, Ozodaning yoniga bordim. O’rtoging bilan gaplashib terganga nima yetsin. Ikkalamiz kim ko’p sidirish o’ynab, barg teryapmiz.
Ozodaning ota-onasi mashinalar to’qnashuvida halok bo’lgan. U keksa enasi bilan feʻli tor, qaysar amakisi qaramog’ida yashardi. Ozoda uning chizgan chizig'idan chiqmas, amakisining ruxsatisiz qo'shimcha darslarga ham qololmas edi.
... Ozoda ikkov etaklarimizni to’ldirib, uyga qaytarkanmiz, ortimizdan kimdir chaqirdi: Ozodaxon Xormanglar.
Bu - Yorqin akaning ovozi edi. Uning tovushidagi men hali oshno bo’lmagan harorat Ozodaga tegishli. Zimdan o’rtog’imga qarayman, u “duv » qizaradi.
- Barg terishvoraymi? Yo’q, terib bo’ldik, mendan burun javob qaytaradi. Ozoda Еrkin akaga qaramay. Men ularni holi qoldirish uchun qadamimni tezlataman, shunda Ozoda qo’limdan mahkam ushladi:
To’xtang, o’rtoq.
To’xtab bir Ozodaga, bir bizdan besh-o'n qadam orqadagi Еrkin akaga qaradim.
- Yorqin aka... - Ozodaning his-tuyg’ulari chehrasiga ajib chiroy bergan, yuzi qip- qizil, ko'zlari chaqnardi, xaligi sheʻrlarni... o’zim yozmaganman.
- Ozoda shunday deb qo’limdan mahkam ushladi-da, ikkimiz yugurib ketdik. Yorqin aka qip-qizargan ko’yi orqamizda qolaveradi..
Ha, iqror bo’lmay netay, Ozodaga ishqiy maktublarni, sheʻrlarni kamina yozib berardi.
O’ling, nimaga unday
deysiz, etagimni ho’l qilgan shudringni siqib taʻnaomuz Ozodaga qaradim.
- Meniyam birovdi yaxshi ko'rgisi keb qopti, deb o’ylasa-chi?
- Unaqa deb o’ylamaydi, xech qachon o’ylamaydi, o’rtoqjon.
- Ozoda meni mahkam quchoqlab oladi-da, yuzlarimdan o’padi.
- Yorqin akadaqa ko’ngli oq odam dunyoda yo'q. Lekin Yorqin akangiz xam knyaz Balkonskiyga teng
kelolmaydi!
Iyi, u kitobdagi odam-ku, o’shaniyam yaxshi ko’rib bo’larkanmi?
- Bulmasam-chi!
***
Fizika domlamiz frontda bo’lgan, qulog’i vazmin edi. Sinfdagi g’ala-g'ovurni ham eshitmas, jon kuydirib fizika qonunlarini tushuntirgani-tushuntirgan edi. Men ko’zlarimni lo’q qilib unga tikilib tursam-da, xayolim sheʻrda, konspekt daftarimning tagida Ozodaning ikki varag’i bulardi. Domla zur berib, Nyuton qonunlaridan so’zlayotganda, men qofiya qidirardim. Goho qofiya qurg’ur tutqich bermas, shunda orqaga andak o’girilib, Ozodaga shivirladim:
- Ozod, boshqa shoirniki bo’lsa ham maylimi?
- Zur bo’lsin-da, kursatkich barmog’ini hazilomuz o'qtalib qo’yadi u. Sherigi Mu’tabarning esa shivir-shivirimizni ilg'ab olish uchun qulog’i ding
- Ha, nimani gaplashayapsanlar? Ikkovingning ja siring ko’payib qoldi-a?
- Ey, sen nemis tilidan sheʻringni yodla, - pisanda qildim unga. Chunki Mu’tash bechoraning nemischaga asti tili aylanmas, nemislar nima uchun bir kunda uch xil salom berishiga asti aqli yetmasdi. “Guten Morgen, Guten Tag”, yana qaysinisi boride”, deb so’rardi u.
“Guten Nacht, yaʻni tungi salom”, oshqovoq, - derdim.
“Uch xil salomlashmay “Assalomu alaykum” deb qo’ya qolishsa-chi?” - hayron bo’lardi u.
“Buni nemislarning o’zidan so’raysan”.
Domla xamon yerning tortishish kuchi qonunini tushuntirar, men esa Lord Bayronning esimda chala-chulpa saqlangan satrlarini qog'ozga tushirardim:
...Yo'qoling yolg'on-yashiq, g'iybatlarning to'dasi,
Nurin sochib maftunkor, nafisu, shaxlo ko’zlar,
Asir etadi meni sevgining ilk bo’sasi...
Varaqni – ko’zim domlada Ozodaga uzatdim. Va asta kiyolab qaradim. O’rtog’im qizarib, ko’zlari jiqqa yoshga to’ldi-da, varaqni g'ijimlab parta tagiga tashladi. Ustimdan birov muzday suv quyib yuborganday hijolat yuki ostida qoldim. Kurib ketsin shu chala mulla shoirligim. Ozoda yig’lardi. Sakkiz yil o’qib, hali bunchalar intiqlik bilan tanaffusga qo'ngiroqni kutmagandim. Nihoyat, jiringladi. Men og’iz ochishga ham ulgurmay, Ozoda papkasini parta tagidan sug’urdida, xech kimga qaramay yugurganicha sinfdan chiqib ketdi. Maʻsuma, nima buldi Ozodga,
- Mu’tabar, san xafa qildingmi?
Sinfdoshlarimning savoliga nima, deb javob qaytarishni bilmasdim.
Mu’tabar ham ikkimizning sirimizni bilmagani uchun yelkasini qilganicha xayron turardi.
Darsdan keyin Ozodalarning uyiga qarab yugurdim. Ozoda uyga kelmabdi. Balki tolimizning tagidagi tosh
ustida o’tirgandir. Sharsharaning betizg’in to’lqinlari ayqirib- ayqirib, axir yuvoshlanadigan ulkan tol ostida yassi chag’ir tosh bo’lardi. Shu Tosh ustida soyga salom bergan kabi egilgan tol soyasida o’tirib xayol surishni juda- juda yaxshi ko’rardim. Sinfdoshlarim ham bu toshni, tolni menikiga chiqarib qo’yishgan. “Ma’sumaning toil” deyishardi. Ozoda o’sha qo'llarini chalishtirib, suvga termulganicha tosh ustida o’tirgan ekan.
-Kechiring, Ozod, - papkamni ikki qo’llab ushlagan ko’yi o’rtog’imga egildim. Ammo aybimni bilmayman... Ozoda qip-qizarib ketgan ko’zlarini menga tikdi. Hammalaring sevgini o’pishish, «podrujka» qilib yurish, kinoga kirish, deb tushunasizlar-a! Yo’k, Ozod...
-Bulmasa manga shunaqa uyatsiz sheʻr yozib berarmidiz? Yorqin aka bilan o’pishib yuradi, deb o’ylarkansizda! Bilib qo’ying, u mani qo’limniyam ushlaganmas, tirnog’imni ham ushlatmayman! Men haykalday qotib turar, o’rtog’imni ne deb yupatishga hayron-lol edim. U shaxlo ko’zlarini menga yana bir bor tikdi-da, o't-o'lanlar ichida yotgan papkasini ko’tarib, uylari tomon ketdi. O’zini inson ruhini anglovchi, deb xis etgan meni yer bilan yakson qilib ketdi. Ha, uning chiroyli kuzlari tili aytmagan gaplarni qulog’imga emas, qalbimga quyib quygan edi:
- Muhabbat yurakda bo’ladi. Muhabbat yurakda buladi!. Muxabbat yurakda buladi.... Ushandan keyin u men bilan anchagacha gaplashmay yurdi. To’g’ri, salom-alik qilardik. 10-sinfga o'tganimizda Yorqin aka armiyaga ketdi. Ozodaning ma’yus tortib qolganligiga chidolmadim. Yana fizika darsi edi. Еseninning satrlarini aralashtirib yozib, Ozodaning partasiga qo’ydim.
O'zgalarning ovozi bilan,
To'tiqushi ham biyrondir, ammo
Men kuylayman uz sozim bilan
Qurbaqaday bo'lsa ham hatto!
Ozoda “piq” etib kulib yubordi. O'qituvchimiz parta yoniga kelib, bir menga, bir Ozodaga savolomuz qaradi. Qani, Salimova, butun olam tortishish qonunini aytib ber-chi.
-Yerning Quyoshga bo’lgan buyuk muhabbati orbitadan chiqarmay ushlab turadi, dedim. Gapimni domladan boshqa hamma eshitdi, kulib yuborishdi. Domla esa qulog’ini men tomon engashtirib, takrorlashimni so'radi. Baland tovushda qonunni aytib berdim...
Taqdir Ozoda bilan Yorqin akaning yo’llarini bitta izga soldi. Ular o’n to’rt yil shirin turmush kechirdilar, uch o’g’il ko’rdilar. Ammo biri kam ikki dunyo ularga bu baxtni ko’p ko’rdi.
Yorqin aka birinchi marta operasiyadan chiqqan kuni yo’lda Ozodani uchratib qoldim.
- Et bitmayapti, mendan kesib olinglar desam, qon to’gri kelmasakan,
- Ozodaning shaxlo ko’zlari qayg’uga botgan edi. Bir yildan oshdi balnisadamiz.
-Uziz qarayapsizmi? Bolalar-chi?
- Qo'ni-qo'shni, qarindosh- urug’ xabardor bo’lib turishadi. Voy o’rtokjon-ey, bitta-yu bitta orzum Yorqin akaning o’z oyoqlari bilan balnisadan chiqib ketishini ko’rish. Agar Hozir ko’zlaringni o’yib ber, Yorqin akang yurib ketadi, deyishsa, o’ylab o'tirmasdim.
- Yaxshi niyat qilavering... chi, Ozod,
Ushanda men hali Ozoda Yorqin akasining yonida yana sakkizoy kasalxonada yotishini, o'ttizga kirmay beva qolishini bilmasdim.