Tug’ma Norasolikning yangi davosi

Umumjahon Sog'liqni Saqlash Tashkilotining maʻlumotlariga qaraganda so'nggi yillarda butun kurrayi zaminimiz bo’yicha bolalarning turli nuqsonlar bilan tug’ilish hollari ko’payib bormoqda. Kimyo sanoatining inson hayotiga «faol» aralashuvi va ekologik bo’ ronlar oqibatida avvallari umuman uchramagan turlagi yangi qusurlar qayd etilmoqda, inson irsiy axborotnomasining gen va molekulyar darajada izdan- chiqishi tugma norasoliklarning tobo- ra ogirroq turlarini keltirib chiqarmoqda. Epispadiya tugma norasoligi ham mana shunday og'ir mubtaloliklardan, biridir. Hozirgi zamon ilmiy-tibbiy adabiyotlarida mazkur norasolikni ilk bor farang olimi Arnaud 1761 yil aniqlagan, degan maʻlumot bor. Biroq bu haqiqatdan ancha yiroqdir. Negaki buyuk bobokalonimiz Abulqosim az-Zaxraniy X" asrdayoq «Xunasalikni davolash haqida» risolasida bu xastalik haqida maʻlumot bergan.Xush, ildizi olis o’tmishga borib taqalgan epispadiya qanday dard uzi?Atamaning «epi» old qo'shimchasi «usti, tepasi, yuqorisi» maʻnolarini bersa, «spadiya» negizi ko’hna yunon tilida ikkiga ajralish, botib kirish, jinsiy ojizlik» maʻnolarini anglatadi. Bu norasolikda olatning yuqori levori umuman yuk bo’lib, o’zi kindik tomonga qayrilgan, atrofida buralgan va ichkariga botib kirgan bo’ladi. Odat ildizi sohasidagi keng tirkish bevosita qovukka taqalgan bo’lib, undan tinimsiz peshob ajralib turadi.Norasolikning og'ir yengilligiga qarab to’rt darajaga bo’linadi. Boncha epispadiyasida siydik chiqarish kanalining old devori faqat boshcha sohasida yo’q. bo’lib, buralishi va qayrilib turishi ham unchalik sezilarli emas. Tana shaklili esa, olatning tanasi butunlay yuqoriga qayrilib, buralgan, siydik chiqarish kanali esa olat ildizi sohasiga ochiladi.Bu xastalikni urganish va davolash borasidagi tadqiqotlarimiz uni 52,1 foiz holda buyrak-tosh xastaligi, chov- Еrgok churralari, yurak va buyraklarning tug’ma norasoligi, tuxumdonning ertokka tushmay qolishi, qovuk old levorining ochiqligi bilan uygunlashib kelishini ko’rsatdi. Ayni vaqtda bu dalillar mazkur norasolik homila hayotinining 4-8-haftalarida yuzaga kelishidan darak beradi.Xastalikning og'ir darajalarida siydik chiqarish kanalining qovuqqa keng va qisqa yo’l bilan ochilishi tashqi muhitdan qovuqqa doimo mikroblar kirib turishiga omil bo'ladi. Bu esa o’z navbatida qovuqning surunkali yallig'lanishiga va peshob tutolmaslikning yanada og'irlashuviga olib keladi. Bu jarayon uzoq vaqt davom etsa, infeksiya peshob naylari orkali buyraklarga ko'tarilib tosh hosil bo’lishiga sabab bo'ladi.Bu norasolik uz vaqtida jarrohlik yo’li bilan bartaraf etilmasa, bola balog’at yoshiga yetganidan keyin jinsiy ojiz bulib, farzandsizlik azobini tor tishi mumkin.Bunday norasolikni ilk bor 1836 yili olmon jarrohi Diffenbax jarroxlik yo’li bilan bartaraf etishga uringan edi. Undan keyin ham 50 dan ortik jarrohlik usuli taklif etilgani bo’lsa-da, ularning birortasi bugungi kun talablariga javob bera olmaydi. Bu usullarning har birida bemor kami- da 3 marta jarroh nashtariga duchor buladi. Buning ustiga shuncha qiyinchilik bilan hosil qilingan siydik chiqarish kanalining choklari sitilib ketib, teshiklar paydo bo’lishi kuzatilmoqda. qolaversa, bu usullar olatning yuqoriga qayrilib, burashib turishini xam bartaraf eta olmaydi.Shularni e ‘tiborga olgan holda Toshkent Medisina Pediatriya instituti ning bolalar jarrohligi kafedrasida professor A. S. Sulaymonov va J.B. Beknazarovlarning bevosita ilmiy rahbarligida yangi bir bosqichining uzi- dayoq olatning qayrilishi va buralishi- ni bartaraf etib, siydik chiqarish ka- pali butunligini tiklash imkoniyatini beruvchi jarrohlik muolajasi kashf etildi. Bu yangi usulda asoratlar miqdorini 2,5 barobar kamaytirishga erishildi. Eng muhimi yangi jarrohlik muolajasini bolaning yoshidan qatʻiy nazar bir xil uslubda muvaffaqiyat bilan qo’llash mumkin. Avvallari aksariyat bemorlar 3-7 yoshida operasiya qi- lingan bo’lsalar biz hozir uch yoshgacha, yaʻni hali bemor uzida qusur borligini anglamay turib bartaraf etishga erishmoqdamiz.